عید سال نو چین یا عید بهاره
از مهمترین تعطیلات سنتی مردم چین است. گاه شماری چینی، گاه شماری ترکیبی شمسی-قمری است و حرکت خورشید، ماه و ستارگان، تعیینکننده روزها، ماهها و سالها هستند . هر سال، در بهمن ماه، سال چینی نو میشود . سال نو، با پدیدار شدن ماه در نخستین روز سال آغاز میشود و به همین علت گاه به آن سال نوی قمری نیز گفته میشود. جشن سال نو، عموماً پانزده روز به طول میانجامد و با جشن فانوس پایان مییابد. در بیشتر کشورهایی که چینیها اکثریت را تشکیل میدهند یا اقلیت قدرتمندی هستند، سال نوی چینی جشن گرفته میشود؛ از آن جمله میتوان به چین، هنگ کنگ، تایوان، برونئی، کره شمالی و کره جنوبی، مغولستان، نپال، بوتان، ویتنام، سنگاپور، اندونزی، مالزی، فیلیپین و تایلند اشاره کرد.
زمان
شروع سال نو چینی در ماه بهمن (فاصله ۲۱ ژانویه تا ۲۰ فوریه) که هر ساله زمان آن متفاوت است . مثلا در سال ۲۰۲۲ روز اول فوریه یا ۱۲ بهمن . در این بازه زمانی حلول ماه جدید روز اول سال نو چینی است
آداب و رسوم
چینیهای بودایی، در این روز از خوردن گوشت پرهیز میکنند. بودائیان بر این باورند که روشن کردن آتش و استفاده از کارد در روز اول سال نو، خوش یمن نیست؛ بنابراین معمولاً غذای این روز، از قبل پخته میشود. چینیها در این روز از عدد ۴ استفاده نمیکنند زیرا معتقدند این عدد، عدد مرگ است.مردم چین در این روز دربارهٔ سال گذشته صحبت نمیکنند، بلکه دربارهٔ سال جدید و شروعی دوباره صحبت میکنند. همچنین در این روز، چینیها به دیدار و بازدید بزرگترهای خانواده میروند. رقص شیر یکی از کهنترین آیینهای چینی است که در این روز انجام میپذیرد. برخی خانوادهها برای از بین بردن شرّ ارواح خبیثه، این گروههای عروسک گردان را به خانه دعوت میکنند تا با آهنگها و رقصهای خاص، بدیمنی این روز را از بین ببرند. از دیگر آداب و رسوم این جشن، هدیه پاکت سرخ است
مردم چین آغاز سال نو را با جشنی شروع میکنند که ۳۸۰۰ سال قدمت دارد. جشنی که در ابتدا به عنوان آیینی برای دعای برداشت بیشتر محصول برگزار میشد
افسانهی هیولای نیان
داستان آتش زدن بامبو به افسانهی هیولای نیان بازمیگردد که همان هیولای سال است. نیان در افسانهها بدن یک گاو و سر شیر را داشت و در دریا زندگی میکرد اما یک بار در سال به خشکی میآمد تا چارپایان و روستاییان به خصوص جوانترها را بخورد. یک سال مردی تصمیم گرفت که از نیان انتقام بگیرد. وقتی همه از ترس هیولا در روستا مخفی شده بودند، او با نیان روبرو شد. مرد دریافت که نیان از صداهای بلند، آتش و رنگ قرمز میترسد. در نتیجه کاغذ قرمز بر سر گذاشت و آتش پر سر و صدایی ایجاد کرد و بدین ترتیب هیولا را فراری و مردم روستا را نجات داد
امروزه در جشن سال نوی چینی هنوز همان آیینها برگزار میشود؛ مردم لباس قرمز میپوشند، کاغذهای قرمز رنگ به درها و سردرها میچسبانند و آتشبازی به راه میاندازند . دیگر سنتها هم شکل جدیدی پیدا کردند؛ مثلاً مردم در پاکتهای قرمز رنگ به یکدیگر عیدی میدادند و برنامههای عیدانهی جالب مانند رقص شیر اجرا میشد. حالا پس از ۳۸۰۰ سال از آغاز این جشنواره، مردم سال نوی چینی را در سراسر جهان جشن میگیرند و تعطیلات رسمی این کشور به شمار میرود.
سنت ها و آیین های سال نوی چینی
شام دورهمی خانوادگی:
مثل هر جای دیگر دنیا، شب سال نو خانوادهها دور هم جمع میشوند و با هم یک غذای خانگی مفصل به ویژه ماهی بخارپز را برای شام میخورند. واژهی سود و منفعت در زبان چینی تلفظی شبیه به واژهی ماهی دارد و در نتیجه مردم چین معتقدند خوردن ماهی در شب سال نو ثروت به همراه میآورد
فشفشه و آتش بازی:
بدون شک جشنهای سال نو بدون آتشبازی صفایی ندارند. شهرهای بزرگ مانند هنگکنگ و شانگهای نمایشهای آتشبازی خیرهکنندهای را در نیمهشب آغاز سال نو تدارک میبینند. همچنین ترقهها هم به شکل کاغذهای قرمز رشتهای که درون آنها باروت پیچیده شده را تهیه میکنند که بعد از ترکیدن، خرده کاغذهای قرمز رنگ آنها پخش میشود. البته این ترقهها امروزه در بسیاری از شهرها ممنوع شدهاند
آذین بندی:
از آنجا که رنگ قرمز در فرهنگ چینی نماد ثروت و خوشبختی است، آویزهای قرمز رنگ جذاب از خیابانها گرفته تا خانهها را مزین کردهاند. سراسر با فانوسهای قرمز، پوسترها و کاغذهایی با تصاویر کاراکترها یا عبارات خوشیمن پر شده و گرههای چینی، گلدان کامکوات و درختهای پرتقال هم معمولاً به چشم میخورند
رقص شیر و اژدها:
مردم میگویند این رقص رنگارنگ شیر و اژدها خوشاقبالی به همراه میآورد که در بیرون و گاه به صورت یک رژهی خیابانی به همراه طبل و سنج اجرای آنها را خواهید دید. رقص اژدها را گروهی از رقصندههای آکروباتباز انجام میدهند اما رقص شیر تنها توسط دو رقاص صورت میگیرد
بازار عید:
در نزدیکی آغاز سال نو، بازارهای روباز بسیاری برپا میشود که میتوانید اشیای تزئینی، پاکت قرمز، اسباب بازی، پوشاک و سوغات چین خود را تهیه کنید.
خانه تکانی و خرید:
خانوادهها معمولاً در روزهای منتهی به سال نو به نظافت کلی منزل میپردازند. مردم معتقدند غبارروبی خانه بدشانسی را دور کرده و اگر تمیز نشود طالع نیک به خانه وارد نخواهد شد. همچنین همانند سایر کشورها اجناس بهاره تخفیف بیشتری میخورند که فرصتی مناسب را برای خرید سال نو فراهم میکند
دعا در معابد:
در سال نو معابد چین بسیار شلوغ است. عبادتکنندگان معمولاً در روز سوم سال جدید به معابد رفته، بخور و شمع روشن کرده، به نیایش پرداخته و از خدایان آرزوی طالع نیک و موفقیت در سال جدید میکنند. در حیاط معابد بزرگ هم اغلب شاهد رقص شیر و اژدها خواهید بود